Włos i jego przekrój
Przekrój podłużny włosa
Włos umiejscowiony jest w lejkowatym wpukleniu naskórka, czyli mieszku włosowym, który składa się z części nabłonkowej i łącznotkankowej. Macierz włosa obejmuje część nabłonkową, a brodawka włosa część łącznotkankową, zawierającą nerwy i naczynia krwionośne. Brodawka jest ściśle powiązana z macierzą włosa. Łodyga włosa ukazuje się na powierzchni skóry na skutek rogowacenia części nabłonkowej.
Korzeń jest częścią włosa znajdującego się głęboko w skórze. Wyróżnia się kilka części korzenia odpowiedzialnych za rozmaite funkcje. Bulwiaste rozszerzenie korzenia zwane opuszką (cebulką) leży tuż nad brodawką włosową, która dostarcza cebulce niezbędnych składników odżywczych.
Brodawkę pokrywa pojedyncza warstwa komórek, gdzie następuje rekonstrukcja tkanki włosa wynikająca z ciągłego skupiska podziału komórek, zwanego macierzą. Warstwy włosa i wewnętrzną osłonkę korzenia wytwarzają potomne komórki macierzy tuż nad brodawką. Tkanka włosa zbudowana jest z keratyny, którą produkują komórki keratynocyty. Powyżej brodawki włosa w części nabłonkowej usytuowane są komórki melanocyty, które tworzą barwnik melaninę.
Korzeń włosa otaczają pochewki, gdzie wewnętrzna jest styczna z włosem i odpowiada warstwie ziarnistej oraz jasnej naskórka. Pochewka zewnętrzna przylega do wewnętrznej, która jest adekwatna z warstwą podstawną i kolczystą naskórka. Pochewki dokładnie przylegają w miejsce ujścia gruczołu łojowego. Pochewki włosa okrywa torebka włosowa, którą tworzy tkanka łączna włóknista zawierająca włókna klejorodne.
Komórki macierzy zaopatrywane są krwią krążącą w brodawce. Odpowiednikiem brodawki skórnej jest brodawka włosa. W przypadku zniszczenia brodawki, włos nie będzie miał możliwości odrostu.
Przekrój poprzeczny włosa
Włos ma budowę warstwową. W przekroju poprzecznym wyróżnia się:
- Włos właściwy (warstwa rdzeniowa, warstwa korowa, warstwa naskórka).
Warstwa rdzeniowa – rdzeń włosa zbudowany jest 1-2 szeregów poprzecznie spłaszczonych komórek, które zawierają niewielką ilość ziarenek barwnikowych niezbyt mocno zrogowaciałych. Często występujące pęcherzyki gazu sprawiają, że włosy nabierają białego lub siwego wyglądu. Włosy, u których brak rdzenia, posiadają kanał powietrzny.
Warstwa korowa – składa się z obficie ułożonych dośrodkowo zrogowaciałych komórek. Stanowi około 90% masy trzonu włosa i odpowiada za jego właściwości mechaniczne (sprężystość i rozciągliwość), a zawartość ziaren melaniny decyduje o intensywności koloru włosów.
Warstwa naskórka (tzw. osłonka zewnętrzna lub powłoczka/powłoka włosa) – to zewnętrzna część włosa zbudowana z dachówkowato ułożonej keratyny ochraniającej włos w formie łusek. Jest ochroną przed utratą wilgoci dla komórek kory włosa. Im ściślej do siebie przylegają łuski, tym powierzchnia włosa jest bardziej gładka i błyszcząca.
Głęboko w skórze właściwej zakotwiczony jest korzeń włosa, a w jego obszarze (prócz: rdzenia, kory i naskórka) wyróżnia się dalsze powłoki zwane: pochewką wewnętrzną, pochewką zewnętrzną i torebką włosa. - Pochewka wewnętrzna – zbudowana jest z kilku warstw i kończy się w miejscu gruczołu łojowego, który ma wpływ na jej rozpad. Cząstki z destrukcji pochewki wraz z łojem wytwarzanym przez gruczoł łojowy tworzą tzw. sebum. Pochewka wewnętrzna składa się z:
- powłoczki pochewki wewnętrznej włosa,
- warstwy Huxleya,
- warstwy Henlego.
- Pochewka zewnętrzna – stanowi ścianę kanału mieszka włosowego, okrywając włos i kończy się tuż nad brodawką włosa. Składa się z:
- warstwy kolczystej pochewki zewnętrznej,
- warstwy podstawnej.
- Torebka włosa – głębokość torebki włosa jest stała. Torebki rozmieszczone są pod pewnym kątem do powierzchni skóry głowy. Znajdują się najpłycej w skórze wobec puszystych i miękkich włosów, nieco niżej dla mocniejszych, a najgłębiej w przypadku włosów miękkich i długich. Torebkę włosa stanowi:
- błona szklista,
- warstwa włókien okrężnych,
- warstwa włókien podłużnych.
Codzienna utrata włosów do ilości ok. 100 jest normalnym zjawiskiem. Skóra głowy dorosłego człowieka zawiera ok. 100 ÷ 150 tyś. mieszków włosowych, a włosy rosną około 1 cm na miesiąc. Średnica włosa ostatecznego na głowie wynosi średnio 0,08 mm, a dla włosa mieszkowego o połowę mniej.